Samenleving en geregistreerd partnerschap is niet hetzelfde!

We willen een notarieel samenlevingscontract maken en daarmee onze samenwoning ‘registreren’. We zijn dan toch geregistreerd partners?

Nee, zo is het niet. Er bestaan verschillen tussen ongehuwde samenwoners die hun afspraken omtrent de samenwoning vastleggen in een notarieel samenlevingscontract enerzijds en partners die een geregistreerde partnerschap aangaan anderzijds. Velen denken dat deze twee samenlevingsvormen hetzelfde zijn omdat het samenlevingscontract in een notariële akte is geregistreerd. Maar dat is een misverstand. Er bestaan belangrijke verschillen tussen het geregistreerd partnerschap en een notarieel samenlevingscontract. We leggen ze je uit.

Voor ongehuwd samenwoners

Personen die samenwonen, maar geen huwelijk of geregistreerd partnerschap zijn aangegaan, worden ‘ongehuwde samenwoners’ genoemd. In de wet is voor hen niets specifieks geregeld. Dit betekent dat er geen wettelijke gevolgen aan het ongehuwd samenwonen zijn verbonden, zoals dat bijvoorbeeld bij het huwelijk en het geregistreerd partnerschap wel het geval is.

Ongehuwde samenwoners hoeven op zich niets te regelen. Zij kunnen zonder een overeenkomst samenwonen. Maar omdat de wet geen gevolgen aan het samenwonen verbindt, betekent dit bijvoorbeeld ook dat ongehuwde samenwoners niet van elkaar erven als zij niets regelen. Wanneer zij uit elkaar gaan, bestaat er geen automatisch recht op (partner)alimentatie. Als samenwoners geen notarieel samenlevingscontract hebben opgemaakt, is er dus geen enkel wettelijk vangnet voor hen aanwezig.

In een aantal fiscale wetten staan wel bepalingen die de samenwonende partner – onder bepaalde voorwaarden – in fiscale zin gelijkstellen met een echtgenoot. Voor de schenk- en erfbelasting wordt bijvoorbeeld de samenwonende partner in bepaalde gevallen voor het toepasselijke tarief en de vrijstellingen gelijkgesteld met de echtgenoot. Een van de voorwaarden voor deze gelijkstelling is wel dat er een notarieel samenlevingscontract is opgesteld.

Afspraken tussen samenwoners vastleggen in een samenlevingscontract

Het kan zijn dat de samenwoners wel graag iets willen vastleggen over hun samenwoning. Bijvoorbeeld voor het geval dat zij door ruzie hun samenwoning zouden beëindigen. Hoe gaan zij dan uit elkaar? Van wie zijn welke bezittingen? Wie mag in de woning blijven wonen?

Samenwoners kunnen dan een samenlevingscontract opstellen. In de wet staat geen omschrijving of definitie van een samenlevingscontract. Ook gelden er geen wettelijke vormvereisten voor een samenlevingscontract. Als de samenwoners afspraken over de samenwoning in een contract willen vastleggen, kunnen zij dit in beginsel naar eigen goeddunken doen. Maar het is verstandig om een samenlevingscontract op te stellen bij een notaris. Dan is het een ‘notarieel samenlevingscontract’. Er zijn meerdere redenen waarom dit verstandig is. Een notaris heeft specifieke kennis over de inhoud en het opstellen van een samenlevingscontract. Daarnaast gelden bepaalde gunstige regelingen voor de belastingheffing (zoals bijvoorbeeld de erfbelasting) alleen als er een notarieel samenlevingscontract is gesloten. Ook pensioenfondsen eisen vaak een notarieel samenlevingscontract om een partner in aanmerking te laten komen voor een partnerpensioen.

Wat kun je regelen in een samenlevingscontract?

Voorbeelden van onderwerpen die in een samenlevingscontract zouden kunnen worden geregeld, zijn de volgende: er kan een wederzijdse onderhouds- en verzorgingsplicht worden geregeld. Hoe worden bijvoorbeeld de kosten voor boodschappen en vakanties betaald? Ieder de helft, naar rato van ieders inkomen of wellicht op nog een andere manier? Ook kunnen de samenwoners vastleggen hoe met hun bezittingen moet worden omgegaan als de samenwoning eindigt. Eindigt de samenwoning door overlijden, dan erven samenwoners op grond van de wet niet van elkaar. Zij kunnen voor gemeenschappelijke bezittingen wél in een samenlevingscontract een regeling treffen. Samenwoners kunnen bijvoorbeeld in het contract regelen dat een van hen de volledige eigendom van het gezamenlijke huis krijgt en er dus kan blijven wonen, wanneer de ander overlijdt (dit heet een ‘verblijvensbeding’). Daarnaast kunnen de samenwoners elkaar in een testament tot erfgenaam benoemen, om zo toch te zorgen dat zij ook privébezittingen van elkaar erven. Een notaris heeft kennis over al deze onderwerpen.

Wat is dan een geregistreerd partnerschap?

Het geregistreerd partnerschap is niet hetzelfde als ongehuwde samenwoners met een notarieel samenlevingscontract. Het geregistreerd partnerschap wordt aangegaan bij de ambtenaar van de burgerlijke stand en bestaat sinds 1 januari 1998. De juridische regels die gelden voor geregistreerd partners zijn vrijwel gelijk aan de regels die gelden voor gehuwden. Voor het aangaan van een geregistreerd partnerschap is overigens geen notariële akte vereist!

Het geregistreerd partnerschap was oorspronkelijk bedoeld om personen van gelijk geslacht die met elkaar wilden trouwen (maar dat volgens de wet toen niet mochten), dezelfde rechten en plichten te geven als in een huwelijk. In 2001 werd het huwelijk ook voor personen van gelijk geslacht opengesteld. Tegenwoordig zijn bijna alle regels die voor het huwelijk gelden ook op het geregistreerd partnerschap van toepassing. Tijdens het partnerschap ontstaat, net als bij het huwelijk, een verplichting tot wederzijdse verzorging en bij beëindiging van het partnerschap is er recht op alimentatie. Daarnaast ontstaat door het aangaan van een geregistreerd partnerschap de wettelijke gemeenschap van goederen. Is deze wettelijke gemeenschap niet gewenst, dan moeten de partners voorafgaand aan het geregistreerd partnerschap zogenoemde ‘partnerschapsvoorwaarden’ maken. Dit moet gebeuren bij de notaris!

Ook in het erfrecht zijn huwelijk en geregistreerd partnerschap gelijkgetrokken: is er geen testament opgesteld, dan erft de langstlevende partner op grond van de wet alle bezittingen. Als er kinderen zijn, hebben de kinderen ook recht op hun erfdeel. Ook voor de erfbelasting en andere belastingen is er geen verschil tussen echtgenoten en geregistreerd partners.

Conclusie

Tussen (ongehuwde) samenwoners met een notarieel samenlevingscontract en geregistreerde partners bestaan veel en belangrijke verschillen! In de wet is vrijwel niets geregeld voor samenwoners, de juridische ‘bescherming’ is veel groter voor geregistreerde partners. Dit is wel op te lossen voor samenwoners, door een samenlevingscontract te sluiten. Een notarieel samenlevingscontract, in combinatie met testamenten, kan heel veel leed (en ook veel belastingen!) besparen.

Kom langs of bel

Woon je samen zonder samenlevingscontract, dan kan het heel verstandig zijn je te laten informeren over een samenlevingscontract, zeker als je een koopwoning hebt. Een alternatief is dat je een huwelijk of een geregistreerd partnerschap aangaat; de wet regelt dan automatisch een aantal zaken rondom de samenwoning. Laat je goed adviseren over de verschillen tussen en gevolgen van het geregistreerd partnerschap en een notarieel samenlevingscontract en over je specifieke situatie en je wensen. De bespreking is kosteloos. Bel voor het maken van een afspraak voor een bespreking op kantoor of voor een video-call met +31 (0)10 44 53 777. Wij zien ernaar uit om je te mogen begroeten. 

 



 

Dit artikel is ontleend is aan ‘Met Recht Geregeld’ (www.metrechtgeregeld.nl), product van FBN Juristen.