Van de week hadden we er weer eentje

---

Van de week hadden we er weer eentje. Een hele lieve zachtaardige wat breekbaar en nerveus ogende mevrouw van in de negentig die haar testament wilde aanpassen. Althans dat vertelde ons haar wel erg assertieve dochter.

De dochter, laten we haar "Karen" noemen, moest, volgens haarzelf althans, ook enig erfgenaam worden en executeur. En haar broer en zuster moesten onterfd worden, want die deden veel te weinig mantelzorg voor moeder, aldus de dochter die zich met haar moeder in haar kielzog tot ons had gewend. 

De dochter vroeg of wij het ontwerp van het testament van moeders ter beoordeling in het online Mijn Notarisdossier van moeder zouden willen zetten. Moeder doet niets met computers, maar de dochter heeft toegang tot het Mijn Notarisdossier, heeft ook van moeder de toegangscode gekregen en kan dan ook overal bij. Zij zou het wel met haar moeder doornemen. Of ze met haar moeder nog dezelfde week bij ons op kantoor kon langskomen om het testament door haar moeder en de notaris te laten ondertekenen. Het mocht ook allemaal niet veel kosten, want "het zijn toch maar een paar A-4tjes, en u hoeft alleen maar wat namen in te vullen."

Opmaken testament

Dit inhoud van het testament is geheim. Gaat niemand wat aan. Ook je betere helft en je kinderen niet. Het staat je natuurlijk vrij om de inhoud te delen met wie je wilt, maar de notaris praat met niemand over je testament. Hij heeft een geheimhoudingsplicht. Bovendien is een testament ten alle tijde te herroepen. Pas na overlijden kun je vaststellen wie de erfgenamen zijn. Het opmaken van een testament is daarnaast een eenzijdige niet gerichte rechtshandeling. Een testament bevat een uiterste wil van slechts één persoon. Je kan dus niet samen met je echtgenoot of met een erfgenaam bijvoorbeeld één testament opmaken. Wel kan je als partners een gezamenlijke regeling in je testament opnemen. Bijvoorbeeld ten aanzien van de voogdij van de kinderen. Testamenten van echtgenoten kunnen zelfs zo op elkaar lijken, dat we ze gelijkluidend noemen.  

Vier ogen 

Toen de dochter met haar bejaarde moeder bij ons op kantoor kwam om haar moeder dat testament te laten tekenen, nodigde de notaris moeder en dochter uit om bij hem de kamer binnen te komen. Nadat de notaris de dames welkom had geheten en de dochter haar telefoongesprek op haar mobile na enige tijd had afgerond, legde de notaris aan zijn bezoek uit dat hij op grond van de jurisprudentie gehouden is om in de regel een testateur onder vier ogen te spreken om zich ervan te vergewissen dat het testament ook echt de uiterste wil is van de testateur en niet bijvoorbeeld die van zijn kinderen. Bij een notaris in Limburg was dat onlangs niet goed gegaan, met alle nare gevolgen van dien. De notaris vertelde moeder en dochter wat zich bij die Limburgse notaris had voorgedaan.  

Wat had zich bij de Limburgse notaris voorgedaan 

Een Maastrichtse notaris is door het Gerechtshof Amsterdam uit het ambt ontzet wegens ernstige nalatigheid rond de erfenis van een dementerende, om het leven gebrachte vrouw. De Kamer voor het Notariaat legde hem hiervoor eerder nog twee weken schorsing op. De notaris wordt ook strafrechtelijk vervolgd.

Een vrouw van 76 overleed eind juli 2016 in een verzorgingstehuis in Maastricht, onder verdachte omstandigheden. Haar huisarts, die kort na haar dood trouwde met haar dochter, wordt ervan verdacht dat hij haar een te hoge dosis morfine heeft toegediend. Het OM begon in 2018 met een strafrechtelijk onderzoek. De inhoudelijke behandeling van de strafzaak moet nog beginnen.

Zes weken voor haar dood maakte mevrouw haar testament, onder begeleiding van de notaris. Die was een ‘goede kennis’ van de huisarts annex schoonzoon. Bij het opstellen van het ontwerp van het testament sprak hij nauwelijks met de vrouw van Franse afkomst, die vooral Duits sprak en pas sinds 2015 in Nederland woonde. Het contact over het testament liep via de dochter – de bewindvoerder van haar moeder én enige erfgenaam – en de huisarts, die het concept-testament te zien kregen. Bovendien was de passeerafspraak door de dochter gemaakt; bij het voorgesprek over de inhoud van het testament, het levenstestament en de volmacht was de moeder niet eens aanwezig. Verder sprak de notaris de vrouw geen moment onder vier ogen; de dochter en haar man de huisarts waren de gehele passeerafspraak in de buurt. Vlak voor het passeren van het testament verifieerde de notaris niet bij de moeder zelf of zij de inhoud van de akte wel volledig begreep. De notaris had geen vertaler uitgenodigd bij het passeren van de akte om de inhoud van die akte voor mevrouw te vertalen. Het Amsterdamse Gerechtshof constateert dat de notaris ernstig tekort is geschoten in zijn zorg-, informatie- en belehrungsplicht. Met het huwelijk van de dochter kreeg de huisarts immers een financieel belang bij de nalatenschap; de notaris was hier onvoldoende alert op. Verder had hij beter onderzoek moeten doen naar de wilsbekwaamheid van de moeder, die in een thuis voor dementerenden woonde en onder bewind stond. Wat het hof betreft heeft de notaris de kernwaarden onafhankelijkheid, onpartijdigheid en zorgvuldigheid ‘op grove wijze geschonden’. Zo oordeelt het hof:

“De notaris heeft op geen enkele wijze oog gehad voor de kwetsbare positie van de moeder, laat staan dat hij zijn handelen daarop heeft afgestemd”.“Door enkel en alleen af te gaan op de informatie van de dochter en de huisarts/schoonzoon, nota bene twee (in)direct belanghebbenden bij de betreffende akten, heeft hij zich niet kritisch opgesteld.” 

met het oog op het maatschappelijk vertrouwen in het notariaat vindt het hof de eerder opgelegde maatregel van twee weken schorsing te licht. 

“De ernst van de aan de notaris terecht gemaakte verwijten rechtvaardigen het opleggen van de zwaarste maatregel van ontzetting uit het ambt. Alleen die maatregel is een passende reactie op de zeer ernstige tekortkomingen van de notaris in de uitoefening van zijn werkzaamheden.”

Wilt u even in onze lounge wachten

Nadat onze notaris de beschreven casus enigszins wat beknopter aan moeder en dochter had verteld, verzocht hij dochter om in de lounge plaats te nemen, zodat hij één op één met moeder kon doorpraten. Met gezonde tegenzin beende de dochter daarop stampvoetend de kamer uit om zich bij de receptioniste luid en duidelijk te beklagen over de benadering en aanpak van de volgens haar onbehouwen en weinig empatische notaris.

Terwijl de dochter de boel in de lounge met volle overtuiging op stelten zette en onze ervaren en geduldige receptioniste haar met een luisterend oor tot rust en kalmte wist te manen, besprak de notaris met eenzelfde rust en kalmte ondertussen uitgebreid met moeder - daarbij niet gehinderd door de aanwezigheid van dochter - wat de uiterste wil was van moeder. Wie moeder en dochter zijn en wat de uiterste wil van moeder bleek te zijn, gaat u, de lezer, niet aan. En hoewel dat misschien voor u wat onbevredigend is,  weet u ook van de geheimhoudingsplicht die de notaris heeft te betrachten.

Onze aanpak en benadering

Er moet geen misverstand over bestaan; wij zullen steeds strak sturen op onze zorg-, informatie- en belehrungsplicht. Wij zullen bij het passeren van een testament de testateur of testatrice onder vier ogen - of uitsluitend in het bijzijn van de echtgeno(o)t(e) of geregistreerd partner - bevragen of de uiterste wil uit vrije wil tot stand is gekomen en niet onder dwang, op aangeven of door invloed van derden is opgesteld. De akte zal worden gepasseerd altijd in de taal die de notaris verstaat of anders in het bijzijn van een tolk/vertaler die de zakelijke inhoud van de akte zal vertalen. Ook al levert dat verbolgen stampvoetende Karens bij ons op kantoor op die menen ons een colloquium goede manieren te moeten geven.