You better think

Waarom?

Waarom zouden we eigenlijk een notarieel samenlevingscontract en/of een testament maken? Heeft dat wel zin als het toch goed gaat tussen ons en wij later wellicht ook nog wel met elkaar willen gaan trouwen? Kunnen wij, in plaats van een samenlevingscontract door een notaris op te laten stellen, niet gewoon onderling met elkaar iets afspreken? Dat is lekker makkelijk en kost niets. 

Dit zijn vragen die wij vaak horen van samenwoners die (nog) niet met elkaar zijn getrouwd of (nog) geen geregistreerd partnerschap hebben. We leggen ze dan uit dat ze juist door een notarieel samenlevingscontract aan te gaan en een testament te maken in veel gevallen geld gaan verdienen, in plaats van dat het ze wat kost. Natuurlijk is er altijd wel een enkeling te vinden die zijn goede geld liever naar de rijksontvanger brengt omdat onze overheid het geld ook goed kan gebruiken. 

Vormvrij

Uiteraard kunnen ongehuwde samenwoners zelf, zonder de notaris erbij te betrekken, mondelinge afspraken over de vermogensrechtelijke gevolgen van samenwonen maken of een schriftelijk contract opstellen en maar wat op te schrijven. Geen enkel probleem, Je kan daar zelfs in hoofdletter, vet en onderstreept samenlevingscontract boven zeten. Want een samenlevingscontract is vormvrij. Wel is in dat geval lastiger om te bewijzen wanneer en wat precies tussen jullie is afgesproken. En dat geeft gedoe als het tussen jullie onverhoopt toch mis zou gaan. Of je hebt in dat contract de verkeerde zaken geregeld. Of de goede zaken verkeerd geregeld. Omdat je het wettelijk systeem niet kent of goed begrijpt. Dit is te voorkomen als de notaris je helpt met het samenlevingscontract. 

Belehrung

Wanneer de afspraken tussen samenwoners zijn vastgelegd in een notariële akte, heeft dit een aantal voordelen. Zo zal de notaris voorafgaand aan de ondertekening van het samenlevingscontract goede voorlichting geven over welke afspraken er gemaakt kunnen worden tussen samenwoners. Denk aan afspraken over de woning (zeker als deze op naam van één persoon staat) bij uit elkaar gaan of overlijden, over het bijdragen aan de huishoudpot, of eventuele alimentatieafspraken (er is standaard géén alimentatieverplichting). Ook kan de notaris je informeren of het zinvol is een overlijdensrisicoverzekering af te sluiten, om bij onverwacht overlijden van de kostwinnaar een deel van de hypotheek te kunnen aflossen.

Executoriale kracht

Als deze afspraken in een notariële akte worden vastgelegd, is bovendien het voordeel dat een dergelijke notariële akte zogenoemde ‘executoriale kracht’ heeft. Dit betekent dat je niet eerst hoeft te procederen om de afspraken in een notarieel samenlevingscontract uit te laten voeren. 

Pensioen

Ook stellen pensioenmaatschappijen bijna altijd als voorwaarde dat partners een notarieel samenlevingscontract moeten hebben, als ze elkaar willen aanwijzen als pensioengerechtigde.

Maak een testament! 

Samenwoners zijn voor de wettelijke regeling die bepaalt wie van wie erft, ‘vreemden’ van elkaar. Dit betekent dat samenwoners in beginsel niet van elkaar erven, ook al zouden ze al jaren met elkaar samenwonen. Als ongehuwde samenwoners wel willen dat zij elkaars erfgenamen zijn, kan dit alleen door een testament te maken waarin de partner tot erfgenaam of legataris wordt benoemd.

Willie Wilkerson, de gepensioneerde brandweerman en ongehuwde levenspartner van de in 2018 veel te vroeg overleden Queen of Soul Aretha Franklin heeft dat aan den lijve moeten ondervinden. Na 35 jaar lief en leed met Aretha te hebben gedeeld, moest hij tot zijn onuitsprekelijk verdriet en afgrijzen na haar overlijden vaststellen dat er geen testament was opgemaakt, realiseerde hij zich dat er nooit een samenlevingscontract was gemaakt zodat hij niets van de honderden miljoenen kreeg, maar met lege handen achterbleef. Na haar overlijden heeft hij tegen de kinderen uit eerdere relaties van Aretha moeten procederen en zijn familierelaties onnodig ernstig onder druk komen te staan. Nadien bleek dat er handgeschreven briefjes van Aretha zijn gevonden die naar het recht van Michigan (USA) als testament zouden kunnen gelden en dat zou alles kunnen veranderen. In Nederland zou zo'n eigenhandig geschreven nooit als testament kunnen gelden. Voor een testament moet je in Nederland altijd langs de notaris. In april dit jaar overleed Willie aan het coronavirus (COVID-19). Zijn erven zullen de strijd om de nalatenschap naar verwachting gaan voortzetten.
  
Besparen van erfbelasting met een notarieel samenlevingscontract

Ook voor de erfbelasting zijn samenwoners in principe ‘vreemden’ van elkaar. Dat houdt in dat de ene partner bij het overlijden van de andere partner slechts een kleine vrijstelling van erfbelasting heeft van ongeveer € 2.000, terwijl bijvoorbeeld voor echtgenoten een vrijstelling van € 660.000 geldt. Bovendien moet over het overige vermogen dat wordt geërfd, een veel hoger belastingtarief worden betaald (namelijk een tarief van 30% of 40% erfbelasting) dan geldt als echtgenoten van elkaar erven (voor echtgenoten geldt een tarief van 10% of 20% erfbelasting).

Als aan bepaalde voorwaarden wordt voldaan, kunnen samenwoners zogenaamde ‘fiscaal partners’ zijn voor de erfbelasting. In dat geval is net als bij echtgenoten en geregistreerd partners de hoge vrijstelling van ongeveer € 660.000 en het lage tarief van 10% of 20% van toepassing. Hiervoor moeten de samenwoners:

-  beiden meerderjarig zijn;

-  ingeschreven staan op hetzelfde adres in de basisregistratie personen;

-  een wederzijdse zorgverplichting hebben vastgelegd in een notarieel samenlevingscontract. Dit betekent dat de samenwoners moeten hebben afgesproken dat ze elkaar in levensonderhoud moeten voorzien;

-  geen (groot)ouder-(klein)kind van elkaar zijn;

-  niet ook nog met iemand anders aan alle bovenstaande voorwaarden voldoen. Dit kan bijvoorbeeld spelen wanneer er nog met een derde persoon word samengewoond. Met andere woorden: voor de erfbelasting kun je maar met één persoon tegelijkertijd partner zijn. 

Pas als de samenwoners ten minste zes maanden voorafgaand aan het overlijden aan alle genoemde voorwaarden voldoen, worden ze voor de erfbelasting gezien als fiscaal partners. Overigens is de voorwaarde van een notarieel samenlevingscontract geen harde eis. Wanneer samenwoners geen notarieel samenlevingscontract hebben, maar wel aan alle andere voorwaarden voldoen én vijf jaar op hetzelfde adres staan ingeschreven, worden ze ook gezien als fiscaal partners.

Andere redenen waarom een notarieel samenlevingscontract belangrijk is

Zoals hiervoor al kort is aangestipt, is het samenlevingscontract dus een instrument waarin op een degelijke manier afspraken tussen samenwoners kunnen worden vastgelegd, met als doel dat bij uit elkaar gaan door ruzie of overlijden een aantal zaken goed geregeld is.

Denk aan afspraken over de kosten van de huishouding: wat valt onder deze kosten? Worden deze door ieder voor de helft gedragen of naar verhouding van het inkomen? En wat wordt precies gezien als inkomen?

Ook voor de gezamenlijke woning is het verstandig een regeling te treffen: heeft de ene partner een schuld aan de ander, als die een groter deel van de koopprijs heeft betaald of een verbouwing heeft gefinancierd? Stijgt en daalt die eventuele schuld dan met de waarde van het huis mee?

In een notarieel samenlevingscontract kunnen verder regelingen worden opgenomen voor de situatie waarin de samenleving eindigt. Hoe bewijs je dan wat van wie is? Bestaat er een financiële tegemoetkoming, een soort alimentatie, wanneer de partners uit elkaar gaan? En heeft de ene partner de mogelijkheid om de spullen van de ander over te nemen bij zijn of haar overlijden, al dan niet tegen betaling van de waarde hiervan?

Samenvatting en tip

Woon je ongehuwd samen?  Dan is het verstandig om een notarieel samenlevingscontract te maken, ook als je van plan bent om in de toekomst nog te gaan trouwen. Wanneer de afspraken tussen samenwoners zijn vastgelegd in een notariële akte, heeft dit namelijk een aantal voordelen, zoals het aanspraak kunnen maken op elkaars pensioenrechten en het besparen van erfbelasting. Het opstellen van een samenlevingscontract vereist maatwerk, zeker als sprake is van uiteenlopende vermogens, al gevestigde carrières en al dan niet gezamenlijke kinderen. Laat je daarbij door ons adviseren. Wij zullen je dan het hele verhaal van Aretha Franklin en Willie Wilkerson vertellen en gaan met jullie na of een testament maken in jullie geval verstandig is.

Kom langs of bel ons.  De bespreking is kosteloos. Bel voor het maken van een afspraak voor een bespreking op kantoor of voor een video-call met +31 (0)10 44 53 777. Wij zien ernaar uit om je te mogen begroeten. Nu al nieuwsgierig geworden, ga dan naar dit artikel in de New York Times.  

"You better think".
 



 




Dit artikel is ontleend is aan ‘Met Recht Geregeld’ (www.metrechtgeregeld.nl), product van FBN Juristen.